Ιερά Μόνη Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακελλαριάς

Στην κορυφή ενός απόκρημνου γυμνού λόφου επάνω από τον ποταμό Σελινούντα, νότια του χωριού Λαπαναγοί Καλαβρύτων, δεσπόζει μία από τις παλαιότερες μονές της Πελοποννήσου, η Ιερά Μονή Μακελλαριάς.

Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και αρχικά ονομαζόταν Παναγία Λιθαριώτισσα.

Για την προέλευση της ονομασίας Μακελλαριά έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, με επικρατέστερη εκείνη που τη συνδέει με τη σφαγή (ιταλ. macellio à μακελειό) των μοναχών και των κοσμικών που είχαν καταφύγει στους χώρους της μονής, την εποχή της κατάληψης της περιοχής από τους Οθωμανούς, το 1458.

Η μονή ιδρύθηκε το 532 από τον Βελισσάριο, στρατηγό του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, όπως αναφέρεται σε νεότερη επιγραφή που σώζεται στον νάρθηκα του καθολικού, πιθανώς στην προσπάθειά του να εξιλεωθεί για τη σφαγή των στασιαστών στη στάση του Νίκα, που είχε συμβεί στην Κωνσταντινούπολη την ίδια χρονιά.

Η αρχική της θέση ήταν κάτω από τον βράχο όπου βρίσκεται σήμερα. Μετά την καταστροφή της, το 1458, ξανακτίστηκε στην κορυφή του βράχου, όπου σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας.

Η μονή καταστράφηκε το 1770, στα Ορλωφικά, και ανοικοδομήθηκε από τον μοναχό Νεόφυτο το 1784. Ήταν ανδρική και από το 2011 επαναλειτούργησε ως γυναικεία.

Η μονή έχει δύο ναούς, κτισμένους ο ένας δίπλα στον άλλο. Το αρχικό καθολικό της Κοίμησης είναι μικρή μονόκλιτη καμαροσκεπής βασιλική. Ο δεύτερος ναός είναι μεγαλύτερος, αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα, και χρονολογείται στον 16ο αιώνα. Μπροστά στο όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο του δεσπόζει η περίφημη εικόνα της Παναγίας, για την οποία λέγεται ότι μοιάζει να κοιτά τον επισκέπτη όπου και αν στέκεται.

Στη μονή φυλάσσονται όπλα των αγωνιστών που απέκρουσαν με επιτυχία τον Ιμπράημ το 1827, καθώς και ένα πιθάρι με λάδι, που βρέθηκε κατά τη διάνοιξη των θεμελίων του ναού και θεωρείται θαυματουργό.

Η μονή διαθέτει ξενώνες για τη φιλοξενία των επισκεπτών. Εορτάζει στις 15 και στις 23 Αυγούστου.