Μεσαιωνικά κάστρα χτισμένα ψηλά πάνω σε δύσβατες κορυφές που αφήνουν το βλέμμα να αγκαλιάσει τη μισή Πελοπόννησο. Γαλήνια χωριουδάκια κρυμμένα στα βάθη φαραγγιών. Πέτρινες βρύσες που αναβλύζουν κρυστάλλινο νερό. Γιγάντιοι καταρράκτες που σχηματίζουν ονειρικές λιμνούλες να σου δροσίζουν τις βουτιές. Ένα δάσος που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ευρώπη. Και μονοπάτια, εκατοντάδες μονοπάτια να τα συνδέουν όλα αυτά μεταξύ τους, κάνοντας ζιγκ-ζαγκ μέσα σε τοπία ειδυλλιακά, κάτω από σκιερά δάση βελανιδιάς και κερασιών και πάνω από ποταμάκια τα ονόματα των οποίων δεν έχεις ξανακούσει. Το βόρειο κομμάτι του Πάρνωνα περιλαμβάνει τη Βόρεια Κυνουρία, τα Τσακωνοχώρια και τα χωριουδάκια της Δυτικής Λακωνίας. Και είναι ένα μέρος μαγικό.

Η Καστάνιτσα και ο Βυζαντινός Πύργος της

Στην αρκαδική πλευρά του Πάρνωνα, πολύ κοντά στα σύνορα με τη Λακωνία, η πανέμορφη Καστάνιτσα είναι ένα από τα Τσακωνοχώρια του. Χτισμένη σε υψόμετρο 840 μέτρων, με τα πέτρινα, ασβεστωμένα σπιτάκια της να αντανακλούν το φως του ήλιου και τις καφεγκρί πλάκες στις στέγες τους να μοιάζουν ηπειρώτικες –δεν είναι, όμως: είναι φτιαγμένες από τον περίφημο σχιστόλιθο Μαλεβού. Χρωματιστά ξύλινα μπαλκόνια, παραδοσιακά αρχοντικά που μετρούν έως και τρεις αιώνες ζωής, και λουλουδιασμένες αυλές συμπληρώνουν την εικόνα.

Ένα πλακόστρωτο μονοπάτι με ξύλινη περίφραξη σκαρφαλώνει από το κέντρο του χωριού στο ψηλότερο σημείο του, όπου σώζονται τα ερείπια του Πύργου που χτίστηκε από τους Βυζαντινούς του Δεσποτάτου του Μυστρά τον 14^ο αιώνα. Ο βυζαντινός πύργος είναι σήμερα γνωστός και ως Πύργος Καψαμπέλη, από το όνομα του Καστανιτσιώτη με έξοδα του οποίου επισκευάστηκε το 1810 –για να ανατιναχθεί τελικά το 1948, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Η φαντασμαγορική θέα από εδώ πάνω, που αφήνει το βλέμμα να περιπλανηθεί από το χωριό στις κορυφές του Πάρνωνα και από εκεί πέρα μακριά ως τον Αργολικό Κόλπο, είναι λόγος αρκετός για να επιχειρήσεις την ανάβαση.

Αν αντέχεις λίγη πεζοπορία ακόμα, φανταστικά είναι και τα μονοπάτια που ενώνουν την Καστάνιτσα με τον εξίσου υπέροχο Πραστό, την παλιά πρωτεύουσα της Τσακωνιάς, τα εντυπωσιακά αρχοντικά και τα πέτρινα πυργόσπιτα του οποίου ερημώνουν τον χειμώνα, όταν οι λιγοστοί κάτοικοί του κατεβαίνουν για να ξεχειμωνιάσουν στα παράλια. Στον Πραστό θα βρεις διάσπαρτα ιστορικά εκκλησάκια του 17^ου και 18^ου αιώνα, ενώ εδώ είναι επίσης εξαιρετικά πιθανό να ακούσεις να μιλούν τσακώνικα, τη γοητευτική ντοπιολαλιά που είναι ό,τι κοντινότερο έχουμε στη δωρική διάλεκτο των αρχαίων ελληνικών (τα ελληνικά που μιλάμε σήμερα προήλθαν από τις ιωνικές-αττικές διαλέκτους).

Χωριουδάκια τσέπης: Η Σίταινα και ο Πλάτανος

Κάτω από την υψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα, το Κρόνιο ή Μεγάλη Τούρλα που υψώνεται στα δυσθεώρητα 1.934 μέτρα, φωλιάζει ένα χωριουδάκι μια σταλιά, η Σίταινα, με τα ελάχιστα πέτρινα σπιτάκια της, τα τρεχούμενα νερά και τις φουντωτές καστανιές που κάνουν κάθε φθινόπωρο το τοπίο χρυσαφένιο.

Οκτώ χιλιόμετρα έξω από τη Σίταινα θα βρεις ένα ακόμη κουκλίστικο χωριό, τον Πλάτανο, με τους μικρούς του καταρράκτες να αναβλύζουν στην πλατεία του και τις καμινάδες να αχνίζουν πάνω από τις κόκκινες κεραμιδοσκεπές των σπιτιών του. «Σαν του Πλατάνου το νερό δεν βρίσκεις σε άλλα μέρη, με μια γουλιά δεν θες γιατρό, με δύο βρίσκεις ταίρι» προειδοποιεί η πέτρινη βρύση στο κέντρο του χωριού –το νου σου.

Ο Άγιος Πέτρος, η Μονή της Μαλεβής και το κεδρόδασος του Πάρνωνα

Ένα από τα πρώτα ορεινά χωριά της Ελλάδας που απέκτησαν ξενοδοχείο, ο Άγιος Πέτρος Κυνουρίας είναι σκαρφαλωμένος στα 961 μέτρα, στις αρκαδικές πλαγιές του Πάρνωνα. Είναι, επίσης, ένα πανέμορφο κεφαλοχώρι, φωλιασμένο μέσα στα έλατα και τις καρυδιές, με αρχοντικά πυργόσπιτα από τα οποία ξεχωρίζει ο οθωμανικός Πύργος Τρικαλίτη του 18^ου αιώνα και πολλές πετρόχτιστες βρύσες που αναβλύζουν γάργαρο νερό.

Πέντε χιλιόμετρα έξω από τον Άγιο Πέτρο βρίσκεται η ξακουστή Μονή Μαλεβής, που χρονολογείται από τον 14^ο αιώνα. Πλήθη κόσμου συρρέουν εδώ για να θαυμάσουν την εικόνα της Παναγίας που λέγεται πως ζωγράφισε ο ίδιος ο Ευαγγελιστής Λουκάς και πως ήρθε εδώ από τον Άθω –εξ ου και ο χαρακτηρισμός «δεύτερο Άγιο Όρος» που μπορεί να έχεις ακούσει να αποδίδεται στον Πάρνωνα.

Δύο χιλιόμετρα από τη Μονή της Μαλεβής, ένας χωματόδρομος σε φέρνει στο εκπληκτικό κεδρόδασος του Πάρνωνα. Προστατευμένο από το δίκτυο Natura 2000, το σπανιότατο αυτό δάσος γιουνίπερων, που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ευρώπη, απλώνεται σε μια έκταση που ξεπερνά τα 740 στρέμματα και προσφέρεται για ολοήμερες βόλτες στα σκιερά μονοπάτια του, που ελίσσονται πλάι σε γιγάντιους κορμούς δέντρων και πάνω από τρεχούμενα νερά. 

Το Κάστρο της Ωριάς και οι Καταρράκτες της Λεπίδας

Δυο από τα πολλά μικρά θαύματα του Πάρνωνα, το ένα φυσικό το άλλο ανθρώπινο, θα χρειαστεί περπάτημα για να τα προσεγγίσεις –θα αξίζει, όμως με το παραπάνω τον κόπο, σου το υποσχόμαστε. Στο φράγκικο Κάστρο της Ωριάς, ή Κάστρο Εστέλλα, θα φτάσεις μετά από πεζοπορία μίας ώρας στο μονοπάτι που ξεκινά έξω από το Ξηροκάμπι (υπάρχει πινακίδα). Το κάστρο, που χτίστηκε κατά πάσα πιθανότητα τον 13^ο αιώνα, σώζεται σήμερα σε μάλλον κακή κατάσταση, προσφέρει όμως φαντασμαγορική θέα από τα τείχη του σε ολόκληρη την Ανατολική Πελοπόννησο.

Τους καταρράκτες της Λεπίδας, στα βάθη του ομώνυμου φαραγγιού, θα τους προσεγγίσεις μετά από 4 χιλιόμετρα δυσκολούτσικου αλλά βατού και για μη 4x4 οχήματα χωματόδρομου που ξεκινά από το χωριό του Άη-Γιάννη. Στο τέλος του χωματόδρομου αφήνεις το αυτοκίνητο και ακολουθείς το σύντομο μονοπάτι που θα σε φέρει… στον παράδεισο: Ο «μικρός» καταρράκτης πέφτει από ύψος 45 μέτρων, και σχηματίζει μια υπέροχη γαλάζια λίμνη, ό,τι πρέπει για παγωμένες ανοιξιάτικες βουτιές (το καλοκαίρι δεν έχει πάντα νερό, αν ξεκινάς με αποκλειστικό σκοπό να βουτήξεις συμβουλεύσου πρώτα τους ντόπιους). Ο δεύτερος, «μεγάλος» καταρράκτης πέφτει από το ιλιγγιώδες ύψος των 70 μέτρων, χαρίζοντας απλόχερα μια εικόνα (και έναν θόρυβο) που θα θυμάσαι για καιρό. Προσοχή μόνο στα βράχια, γλιστράνε –μικρά παιδιά που δεν είναι εξοικειωμένα με την περιπέτεια πιθανότατα θα δυσκολευτούν και θα σας δυσκολέψουν.

Οι Καρυές και οι διάσημες κόρες τους

Αναρωτήθηκες ποτέ από πού ήταν, ή έστω πώς πήραν το όνομά τους, οι Καρυάτιδες; Το πρώτο πράγμα που αντικρίζεις οδηγώντας προς τις Καρυές Λακωνίας θα σου λύσει την απορία που δεν ήξερες ότι είχες: Ψηλά στην κορυφή του λόφου που στεφανώνει το χωριό δεσπόζει το Ερέχθειο, πιστό αντίγραφο του ομώνυμου μνημείου της Ακρόπολης, το οποίο στηρίζουν εδώ και χιλιετίες τα κορίτσια των Καρυών. Το ίδιο το χωριό, πνιγμένο στις καστανιές και τις καρυδιές, και με μια κεντρική πλατεία χάρμα οφθαλμών, έχει πληθυσμό 926 κατοίκων, και αξιοθέατα που περιλαμβάνουν το πέτρινο ρολόι του 1900 και το εντυπωσιακό, και εξίσου πέτρινο, κτίριο του σχολείου.

Τα Άνω Δολιανά και τα Καστριχώρια

Αμφιθεατρικά χτισμένα σαν μπαλκονάκι στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα, τα Άνω Δολιανά απολαμβάνουν συγκλονιστική θέα στον κάμπο της Τρίπολης, το Μαίναλο και τον Χελμό. Είναι ένα κουκλίστικο χωριό, φωλιασμένο μέσα στις καρυδιές, τις κερασιές και τα πλατάνια, ξακουστό για το λευκό του μάρμαρο από το οποίο είναι φτιαγμένοι πολλοί από τους αρχαίους ναούς της Πελοποννήσου. Ανάμεσα στα με πέτρινα σπίτια του με τα ξύλινα χαγιάτια ελίσσονται πλακόστρωτα δρομάκια που δε χορταίνεις να τα περπατάς. Στα αξιοθέατά του περιλαμβάνεται το Ιστορικό και Εθνογραφικό Μουσείο Δολιανών, που στεγάζεται στην οικία Χριστοφίλη, τη γνωστή και ως Ταμπούρι του Νικηταρά, από τον ρόλο της στην περίφημη μάχη του 1821 –τη Μάχη των Δολιανών, στην οποία είναι αφιερωμένο μεγάλο τμήμα του μουσείου.

Λιγότερα από 10 χιλιόμετρα μακριά από τα Άνω Δολιανά, τα Καστριτοχώρια είναι επτά γλυκύτατα, μικροσκοπικά χωριουδάκια που δεν έχουν κερδίσει τυχαία τον τίτλο «Πήλιο της Πελοποννήσου». Το Καστρί, η Μεσορράχη, η Ωριά, η Νέα Χώρα, ο Έλατος, η Περδικόβρυση και ο Καράτουλας σκαρφαλώνουν στις κατάφυτες πλαγιές του Πάρνωνα, μισοκρύβονται πίσω από τα πλατάνια και τις κερασιές τους, βουτούν τα πόδια τους στα νερά του Τάνου (του ποταμού που ο Ευριπίδης βάζει την Ηλέκτρα στην ομώνυμη τραγωδία να λέει πως είναι «Σπάρτης και Άργους σύνορο») και στολίζονται με πετρόχτιστες πλατείες, γλυκύτατους νερόμυλους και γραφικά σοκάκια που ανεβοκατεβαίνουν ανάμεσα στα πέτρινα σπίτια τους.

Κοντά στο Καστρί ξεκινά το μονοπάτι που θα σε φέρει, περνώντας μέσα από ένα συγκλονιστικό φαράγγι, στη λαξευμένη στα βράχια Μονή του Τιμίου Προδρόμου, που η παράδοση λέει πως ιδρύθηκε εδώ τον 8^ο αιώνα, πιθανότατα στο σημείο όπου ο Παυσανίας περιγράφει πως βρισκόταν το σπήλαιο και ο βωμός του θεού Πάνα.