Καλωσήρθες στην Έξω Μάνη. Μεσσηνιακή Μάνη, αν το προτιμάς στο επισημότερο

Μια εκδοχή της Μάνης που μοιάζει με την άλλη, εκείνη που ξέρεις καλύτερα, γιατί έχει κι αυτή πυργόσπιτα, πέτρινα χωριουδάκια σταματημένα στον χρόνο, λιθόκτιστα καλντερίμια και βοτσαλωτές ακρογιαλιές με διάφανα νερά. Διαφέρει, όμως, κιόλας: Το άγονο τοπίο που θυμίζει Φαρ Ουέστ στη Μέσα Μάνη εδώ δίνει τη θέση του σε φουντωτά δάση, σκιερές λιθόστρωτες πλατείες, ειδυλλιακά φαράγγια που ακολουθούν τη ροή των ποταμών τους ως τη θάλασσα και βλάστηση που φτάνει ως το κύμα, βάφοντας γαλαζοπράσινα τα νερά των παραλιών της –τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι μια από τις διασημότερες παραλίες της περιοχής, ο περίφημος Φονέας.

Στην καρδιά όλων αυτών, βρίσκεται ένα χωριουδάκι χάρμα οφθαλμών, η φαντασμαγορικά πέτρινη Καρδαμύλη, που έγινε σταρ του σινεμά πριν από λίγα χρόνια, όταν πρωταγωνίστησε στη χολιγουντιανή ταινία Πριν τα Μεσάνυχτα, το 2012. Αν η λογοτεχνία ήταν δημοφιλέστερη από τον κινηματογράφο, η φήμη της θα είχε εξαπλωθεί στα πέρατα του κόσμου περί τις τρεις χιλιετίες νωρίτερα, γιατί η Καρδαμύλη ήταν μία από τις επτά πόλεις που τάζει ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα για να τα βρουν, στον περίφημο καυγά με τον οποίο ξεκινά η Ιλιάδα. Και μόνο με την Καρδαμύλη εμάς θα μας έριχνε –αλλά εμείς δεν είμαστε ο Αχιλλέας.

Βολτάροντας στην Καρδαμύλη

Κουρνιασμένη στην αγκαλιά ενός απάνεμου κολπίσκου, με τα πέτρινα σπιτάκια και τις κεραμιδένιες στέγες που έχεις συνηθίσει στα ορεινά και όχι στις παραλίες της Πελοποννήσου, η Καρδαμύλη είναι η χαρά του περιπατητή και του επίδοξου φωτογράφου. Κάθε βόλτα στα σοκάκια της αποκαλύπτει κι άλλη μια λεπτομέρεια που δεν είχες προσέξει, άλλη μια λουλουδιασμένη αυλίτσα, άλλη μια ωραία θέα σε κάποιο βοτσαλωτό κολπίσκο ή σε ένα κομμάτι ηλιόλουστου ελαιώνα.

Ένα λιθόκτιστο μονοπάτι ξεκινά από το κέντρο του χωριού για να σε φέρει σε κάτι λιγότερο από 10 λεπτά στην Παλιά Καρδαμύλη, αυτόν τον υπέροχα σιωπηλό, αναστηλωμένο ιστορικό οικισμό όπου δεσπόζουν μανιάτικοι πύργοι και πετρόχτιστα εκκλησάκια. Ξεχωριστή θέση εδώ έχει ο εντυπωσιακός Πύργος του Μούρτζινου, του τελευταίου μανιάτη καπετάνιου, που χρονολογείται από τον 17^ο αιώνα. Σπάνια περίπτωση επισκέψιμου μανιάτικου πύργου, λειτουργεί σήμερα σαν μουσείο, και υπόσχεται να σε μάθει όλα όσα πάντα ήθελες να ξέρεις (αλλά δεν είχες ποιον να ρωτήσεις) για τα μανιάτικα πυργόσπιτα, τους χώρους και τις λειτουργίες τους, αλλά–κυρίως– για το παράξενο και πολύπλοκο κοινωνικό σύστημα των Μανιατών, τον διαχωρισμό τους σε γένη και τον τρόπο που αυτός ο διαχωρισμός επηρέασε και διαμόρφωσε τους οικισμούς και τα σπίτια τους.

Ακριβώς απέναντι από την Καρδαμύλη, το μικρό καταπράσινο νησάκι λέγεται Μερόπη και είναι τόσο κοντά της που οι δεινοί κολυμβητές φτάνουν εδώ άνετα κολυμπώντας, για να εξερευνήσουν τα απομεινάρια της οχύρωσης, που χτίστηκε πιθανότατα τον 18^ο αιώνα, όπως και το πέτρινο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται εδώ. 

Ορεινά χωριουδάκια και φαράγγια στον Ταΰγετο

Η Μεσσηνιακή Μάνη ξεκινά εκεί που ο Ταΰγετος βουτά τα πόδια του στην θάλασσα –η δε Καρδαμύλη είναι το σημείο στο οποίο καταλήγει το τελευταίο φαράγγι του, εκείνο του Βυρού. Καθόλου τυχαία, μέσα από αυτό το μήκους 19 χιλιομέτρων φαράγγι πέρναγε η αρχαία Βασιλική Οδός που ένωνε την Αρχαία Σπάρτη με το λιμάνι της Καρδαμύλης. Απομεινάρια της θα δεις διάσπαρτα εδώ κι εκεί διασχίζοντας το φαράγγι, το οποίο διατρέχουν πολλές πεζοπορικές διαδρομές διαφορετικών βαθμών δυσκολίας, αν δεν είσαι αρκετά γενναίος για να το περπατήσεις όλο. Αν, πάλι, είσαι, σοφό θα ήταν να μην το ξεκινήσεις από την Καρδαμύλη, αλλά από το άλλο άκρο του, τον Άγιο Παντελεήμονα που βρίσκεται σκαρφαλωμένος στα 1.400 μέτρα, για να ακολουθήσεις κατηφορική διαδρομή περνώντας μέσα από το Δάσος της Βασιλικής και να καταλήξεις στην Καρδαμύλη.

Κρεμασμένα σαν μικρά μπαλκονάκια στις κατάφυτες πλαγιές του Ταΰγετου, τα ορεινά χωριά της Δυτικής Μάνης αξίζουν όσο από τον χρόνο σου μπορείς να τους αφιερώσεις, για να χαζέψεις τα επιβλητικά πέτρινα πυργόσπιτά τους, να περπατήσεις στα λιθόκτιστα καλντερίμια τους ή απλώς να απολαύσεις τον χρόνο να κυλάει αργά στα παραδοσιακά καφενεία τους.

Το Εξωχώρι προσφέρεται για περιηγήσεις στο φαράγγι που λέγαμε προηγουμένως και στο Δάσος της Βασιλικής που απλώνεται στα πόδια του. Στο δρόμο από το Εξωχώρι προς το δάσος, θα συναντήσεις τη Μονή Σαμουήλ, ή Σαμοήλι, ένα εντυπωσιακό, αν και εγκαταλελειμμένο σήμερα καστρομονάστηρο του 17^ου αιώνα. Ο θρύλος λέει πως εδώ ασκήτεψε ένα μανιατόπουλο το οποίο αργότερα κατέφυγε στην Ήπειρο, όπου έγινε ο γνωστός καλόγερος Σαμουήλ του Σουλίου. Σε καλύτερη κατάσταση σώζεται κοντά του το νεότερο –αν και επίσης εγκαταλελειμμένο– καστρομονάστηρο της Βαϊδενίτσας, που απολαμβάνει πανοραμική θέα στις κορυφογραμμές του Ταΰγετου και στην θάλασσα.

Τα Τσέρια είναι ένα πανέμορφο χωριουδάκι τσέπης με φαντασμαγορική θέα στο φαράγγι, μισοκρυμμένο πίσω από την πυκνή βλάστηση που το αγκαλιάζει. Η Σαϊδόνα απολαμβάνει θέα σε ένα καρτποσταλικό ηλιοβασίλεμα, ενώ η πιο απομακρυσμένη Καστάνια (14 χιλιόμετρα από την Καρδαμύλη) είναι ένα χάρμα οφθαλμών με τα βυζαντινά εκκλησάκια της, του 12^ου αιώνα, τις χαρακτηριστικές λίθινες στέγες των σπιτιών της και την πετρόχτιστη βρύση της κάτω από τις πελώριες καρυδιές. Εδώ δεσπόζει ο επιβλητικός μανιάτικος Πύργος Ντουράκη, του 18^ου αιώνα, όπου είχε βρει καταφύγιο το 1803 κατά των διωγμό των κλεφτών ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος διέφυγε τελικά από εδώ στην Ελαφόνησο.

Ένα ακόμη εντυπωσιακό κάστρο θα συναντήσεις στο δρόμο που πηγαίνει από την Καρδαμύλη στην Καλαμάτα, κοντά στο χωριό Σταυροπήγιο. Κάστρο της Ζαρνάτας λέγεται, χτίστηκε από τους Βυζαντινούς (είναι όμως όπως το βλέπεις σήμερα οθωμανικό) και ήταν ένα από τα τέσσερα μεγάλα κάστρα της Μάνης. Σήμερα σώζονται τα τείχη του, και ένας επιβλητικός πέτρινος πύργος 15 μέτρων στο ψηλότερο σημείο του.

Οι καλύτερες βουτιές στην Έξω Μάνη

Κι εκεί που λες ότι αυτή η γωνιά της Πελοποννήσου δεν μπορεί να γίνει καλύτερη, αρχίζεις να εξερευνείς τις παραλίες της –και ανακαλύπτεις ότι μπορεί. Από την ξακουστή αμμουδιά της Καλογριάς στην Στούπα, με τα beach bar και την νεανική ατμόσφαιρα, μέχρι τον χιλιοφωτογραφημένο Φονέα, με τα εξωπραγματικά σμαραγδένια του νερά, τα μεγάλα ολόλευκα βότσαλα και τον γιγάντιο βράχο που προσφέρεται για βουτιές από ψηλά, το δύσκολο εδώ είναι να αποφασίσεις πού θα πρωτοβουτήξεις.

Αν δεν θέλεις να απομακρυνθείς από την Καρδαμύλη, εκτός από τον Φονέα που απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα, ωραιότατη επιλογή είναι και τα βοτσαλωτά Ριτσά, ουσιαστικά μέσα στο χωριό, με τα κρυστάλλινα νερά τους και τη μεγάλη έκταση που αφήνει χώρο για όλους, ξαπλωστρολάτρεις και ξαπλωστρομάχους. Κοντά στον Φονέα (κάτι λιγότερο από ένα χιλιόμετρο, για να είμαστε ακριβείς) τα λιγότερο εντυπωσιακά αλλά επίσης λιγότερο κοσμοπλημμυρισμένα Δελφίνια έχουν κι αυτά διάφανα νερά, ψιλό βοτσαλάκι, θέα σε ένα εκπληκτικό ηλιοβασίλεμα και οργάνωση που λάμπει διά της απουσίας της.

Οι οικογένειες με μικρά παιδιά αγαπούν ιδιαίτερα τη μεγάλη, οργανωμένη αμμουδιά της Στούπας (7 χιλιόμετρα από την Καρδαμύλη, ακριβώς μπροστά από τον ομώνυμο οικισμό) για τα πεντακάθαρα, ρηχά και ζεστά νερά της και την αφράτη αμμουδιά που είναι ό,τι πρέπει για χτίσιμο κάστρων. Πάνω από τη Στούπα, στο λόφο του φράγκικου κάστρου του Λεύκτρου, που έχτισε ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος το 1250, δεν σώζεται πια σχεδόν τίποτα –πέρα από την ωραία θέα στο χωριό και στην θάλασσα, που ίσως σε βάλει στον πειρασμό να ακολουθήσεις τις χαρακτηριστικές καφέ πινακίδες ως εδώ.