Το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός του πλανήτη. Η καλύτερη στιγμή στην σύγχρονη Ιστορία της Αθήνας. Η φλόγα που ανάβει κάθε τέσσερα χρόνια και κάνει τον γύρο του κόσμου σε μια σπάνια υπενθύμιση πως είναι περισσότερα αυτά που μας ενώνουν από αυτά που μας χωρίζουν. Όλα ξεκίνησαν εδώ, το 776 π.Χ., όταν σύμφωνα με τον θρύλο ο Λυκούργος της Σπάρτης υπέγραψε με τον Ίφιτο της Ηλείας μια συμφωνία που έλεγε πως εδώ θα γίνονταν προς τιμήν του Δία γιορτές, οι οποίες θα σταματούσαν όλους τους πολέμους και όλες τις εχθροπραξίες, για όσο καιρό διαρκούσαν. Λίγα χρόνια αργότερα, οι γιορτές έγιναν τόσο σημαντικές, που ο χρόνος μετριόταν σε Ολυμπιάδες.

Ένας αρχαιολογικός χώρος… να τους επισκιάζει όλους

Η Αρχαία Ολυμπία είναι ο αρχαιολογικός χώρος που ενθουσιάζει ακόμα και τους ανθρώπους που γενικώς δεν ενθουσιάζονται με αρχαιολογικούς χώρους. Ειδικά την άνοιξη, όταν οι κουτσουπιές της Άλτης ανθίζουν, μετατρέποντας την απεραντοσύνη της σε ένα μωβ και πράσινο υπερθέαμα, οι χωμάτινες διαδρομές της Ολυμπίας γίνονται μια από τις ωραιότερες βόλτες που μπορείς να κάνεις, όχι μόνο στην Ιστορία αλλά και στη φύση.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας είναι τεράστιος, τρεις ώρες τουλάχιστον θα υπολογίσεις για να δεις μόνο τα βασικά. Η περιήγηση ξεκινά από ένα πλακόστρωτο μονοπάτι, που περνά πάνω από τα νερά του Κλαδέου ποταμού, για να σε φέρει πρώτα απ’ όλα στην Άλτη, το ιερό άλσος της Ολυμπίας, όπου βρίσκονται και όλοι οι ναοί, τα διοικητικά κτίρια, το Γυμνάσιο όπου γίνονταν οι προπονήσεις και οι χώροι στους οποίους φιλοξενούνταν οι αθλητές.

Ολόκληρος ο χώρος είναι άψογα σηματοδοτημένος σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά) με λεπτομέρειες για την Ιστορία, την αρχιτεκτονική, τη θρησκευτική λατρεία και τις ανασκαφές, αλλά και παραλειπόμενα και στιγμιότυπα από την ολυμπιακή καθημερινότητα. Γιατί μια μικρή ή μεγαλύτερη ενδιαφέρουσα ιστορία κρύβεται πίσω από κάθε μαρμάρινη πλάκα που στήνεται εδώ πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια και ξεκινά «η πόλις η Μεσσηνίων και η Ολυμπιακή Βουλή στεφάνωσαν…», «ο Δήμος των Αθηναίων και η πόλις αφιερώνουν…».

Σχεδόν στο κέντρο της Άλτης βρίσκεται ο σημαντικότερος ναός της, αυτός του Δία, που χτίστηκε το 456 π.Χ. και στέγαζε το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του θεού, ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ένα αριστούργημα ύψους 13 μέτρων που απεικόνιζε τον θεό καθιστό στο θρόνο του, και το οποίο η ιστορία λέει πως ο Καλιγούλας έστειλε κάποια στιγμή εργάτες να το φορτώσουν σε ένα καράβι και να του το φέρουν στη Ρώμη, όπου είχε σκοπό να του αλλάξει το πρόσωπο, σκαλίζοντας επάνω του το δικό του. Ένας κεραυνός, όμως (Δία, εσύ;) έπεσε και έκαψε το καράβι ακριβώς την στιγμή που το άγαλμα έφτανε στην προκυμαία του λιμανιού. Όταν οι τρομαγμένοι εργάτες γύρισαν με άδεια χέρια στη Ρώμη, ο Καλιγούλας είχε ήδη δολοφονηθεί. Το άγαλμα το πήρε τελικά αιώνες αργότερα, το 390 μ.Χ. ο Θεοδόσιος στην Κωνσταντινούπολη, όπου κάποιοι λένε πως καταστράφηκε στην πυρκαγιά του 475 μ.Χ. και κάποιοι πως σώθηκε και υπάρχει ακόμα κάπου κρυμμένο.

Σχεδόν δίπλα στο ναό, μία από τις δωρικές κολώνες του οποίου έχει αναστηλωθεί και δίνει μια ιδέα του επιβλητικού μεγέθους του, βρίσκεται το εργαστήριο του ανθρώπου στον οποίο χρωστάμε αυτό το αριστούργημα. Ο Φειδίας περνούσε εδώ τις μέρες του τον 5^ο αιώνα π.Χ. πιθανότατα αγνοώντας πως χιλιάδες χρόνια αργότερα θα θεωρούταν ο σημαντικότερος γλύπτης που περπάτησε ποτέ στον πλανήτη –όπως και ότι το εργαστήριό του θα μετατρεπόταν δέκα αιώνες αργότερα σε χριστιανική βασιλική, με αποτέλεσμα σήμερα να το στολίζουν σταυροί και βυζαντινά μοτίβα λουλουδιών.

Απέναντι από τον ναό του Δία, ο μικρότερος, επίσης δωρικός, ναός της Ήρας χρονολογείται γύρω στο 1.046 π.Χ. και θεωρείται ένας από τους αρχαιότερους σωζόμενους ναούς του κόσμου. Ο συγκλονιστικός Ερμής του Πραξιτέλη, που θα δεις σήμερα στο Μουσείο της Ολυμπίας και θα μείνεις με το στόμα ανοιχτό, φιλοξενούταν τότε μέσα στον ναό. Στην Άλτη θα δεις επίσης, μεταξύ πολλών άλλων, το εντυπωσιακό Φιλιππείο, το μοναδικό κυκλικό κτίσμα της, που αφιέρωσε ο Φίλιππος της Μακεδονίας στον Δία, το Πελόπιον, το κενοτάφιο που ο Παυσανίας λέει πως έφτιαξε στη μνήμη του Πέλοπα ο ίδιος ο Ηρακλής, το Λεωνιδαίο, όπου φιλοξενούνταν οι επίσημοι που έρχονταν για να δουν τους αγώνες, και το Μητρώον, που ήταν ναός αφιερωμένος στη μητέρα των θεών, Ρέα ή Κυβέλη.

Μέσα από την Στοά της Ηχούς θα περάσεις από την Άλτη στο Στάδιο, όπως έμπαιναν τότε και οι αθλητές, προσπαθώντας να συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που σου δημιουργεί το μεγαλύτερο δέος: Η σκοτεινή στοά εντός της οποίας ο κάθε ήχος επαναλαμβάνεται επτά φορές, εξ ου και το όνομά της, ή η απεραντοσύνη του σταδίου των 45.000 θεατών; Ή μήπως το ότι εδώ, σε αυτό ακριβώς το σημείο, ξεκίνησαν όλα;

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας

Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδας –και του κόσμου ολόκληρου, εδώ που τα λέμε– το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας φιλοξενεί ευρήματα από τις εδώ ανασκαφές, τα οποία καλύπτουν μια περίοδο που ξεκινά από την παλαιολιθική εποχή και φτάνει ως τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού. Ο εκπληκτικός Ερμής του Πραξιτέλη καταλαμβάνει δικαίως μια ολόκληρη αίθουσα μόνος του, και αποτελεί χωρίς καμία υπερβολή λόγο αρκετό για να επισκεφθείς το μουσείο, ακόμα και αν δεν δεις τίποτα άλλο.

Πράγμα, βέβαια, που θα ήταν κρίμα, καθότι στο μουσείο φιλοξενούνται επίσης τμήματα από τον γλυπτό διάκοσμο του Ναού του Δία (όσα δεν είναι στο Λούβρο), αναθήματα από το βωμό του Δία, εργαλεία και αντικείμενα από το εργαστήριο του Φειδία, αλλά και εντυπωσιακά αγάλματα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, και η φημισμένη Νίκη του Παιωνίου, από τα ωραιότερα αγάλματα της κλασικής περιόδου. Η μακέτα στην είσοδο του μουσείου αναπαριστά ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο, και δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα του πού ήταν τι.

Το χωριό και οι διαδρομές γύρω από την Αρχαία Ολυμπία

Το χωριό που απλώνεται έξω από τον αρχαιολογικό χώρο, και λέγεται επίσης Ολυμπία, μπορεί να σου φανεί αρκετά «τουριστικό», με τα πλακόστρωτα δρομάκια του πλημμυρισμένα από μαγαζάκια που πουλούν για σουβενίρ μινιατούρες του Ερμή του Πραξιτέλη. Έχει όμως κάποιες αξιοπρεπείς επιλογές για καφέ, φαγητό και διαμονή, και γίνεται ωραιότατη βάση για να εξορμήσεις από εδώ στις ωραιότερες γωνιές του λιγότερου εξερευνημένου νομού της Πελοποννήσου.

Το Εθνικό Μονοπάτι 31 συνδέει την Αρχαία Ολυμπία με το δάσος της Φολόη  συνεχίζοντας από εκεί ως την Πάτρα, αν είσαι πραγματικά ορκισμένος πεζοπόρος. Αν δεν είσαι, η περιοχή έχει και ωραιότατες διαδρομές που μπορείς να κάνεις με το αυτοκίνητο, από τις οποίες προτείνουμε αυτήν που συνδέει την Ολυμπία με τα χωριά Λούβρο και Καλλιάνι, περνώντας κάτω από πυκνά δάση, μέσα από πανέμορφα φαράγγια και πλάι στις όχθες του Λάδωνα, και εκείνη που ανεβοκατεβαίνει για είκοσι χιλιόμετρα τα βουνά, περνώντας μέσα από λιλιπούτεια χωριουδάκια, προτού σε φέρει στον Λάλα και εν συνεχεία στη Φολόη.

Η ιδιαίτερη περίπτωση της Αρχαίας Ήλιδας

Πριν πάρουν την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι επίδοξοι ολυμπιονίκες έπρεπε πρώτα να διαγωνιστούν στο στάδιο της πόλης που αναλάμβανε τη διοργάνωση των αγώνων. Κι αυτή η πόλη (δεν το ήξερες αλλά) δεν ήταν η Ολυμπία, αλλά η Ήλιδα, 60 περίπου χιλιόμετρα μακριά της. Ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων, και συγκλονιστικά ήσυχος, αρχαιολογικός χώρος σήμερα, με το δικό του αρχαίο θέατρο, το στάδιο και τα απομεινάρια των ναών της Αθηνάς, του Άδη, του Διόνυσου και της Αφροδίτης. Σε ελάχιστη απόσταση από τον ναό, υπάρχει και το άριστα οργανωμένο Μουσείο της Αρχαίας Ήλιδας, όπου φιλοξενούνται τα ευρήματα των ανασκαφών.

Πολύ κοντά στην Ήλιδα (7 χιλιόμετρα, για να ακριβολογούμε) η τεχνητή λίμνη Πηνειού είναι η μεγαλύτερη ολόκληρης της Πελοποννήσου, δεν έχει όμως κανενός είδους υποδομή στις όχθες της –πράγμα που σημαίνει, μην ονειρεύεσαι καφεδάκι με θέα στα ακίνητα νερά της να καθρεφτίζουν τις βουνοπλαγιές του Ερύμανθου και του Σανταμερίου, θα απογοητευτείς. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να την χαζέψεις περπατώντας πάνω στο φράγμα της, και εν συνεχεία να οδηγήσεις την ενδιαφέρουσα διαδρομή που τη συνδέει με την Ήλιδα και τη Γαστούνη, διασχίζοντας τις πεδινές εκτάσεις της Ηλείας και μοιάζοντας βγαλμένη από αμερικάνικο road movie.