Πέντε εκατομμύρια δέντρα

Πέντε εκατομμύρια  δέντρα που σχεδόν αγγίζουν τον ουρανό. Πέντε εκατομμύρια δρυς για την ακρίβεια, που φτιάχνουν ένα δάσος μαγικό. Το βασικό πράγμα που πρέπει να ξέρεις για την δρυ (βελανιδιά, στο απλούστερο) είναι πως το ύψος της στις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις φτάνει τα 20 μέτρα –στις πιο ασυνήθιστες, ξεπερνάει τα 40. Γι’ αυτό οι βελανιδιές της Φολόης μοιάζουν να αγγίζουν τον ουρανό.

Είναι απορίας άξιο πώς έχει καταφέρει να παραμείνει ένα από τα καλύτερα κρυμμένα μυστικά της Πελοποννήσου ένα τέτοιο μέρος, 20 χιλιόμετρα μακριά από την Αρχαία Ολυμπία. Και όμως. Η Φολόη είναι από τα μέρη εκείνα που η αναφορά του ονόματός τους απαντάται με βλέμματα απορίας, που συχνά νιώθεις πως είσαι ο μοναδικός τους επισκέπτης, που σου δίνουν απλόχερα την χαρά της ανακάλυψης ενός προορισμού που δεν έχει ακόμα (τσαλα)πατηθεί από τα πλήθη.

Μικρή ιστορικο-γεωγραφική παρένθεση

Είκοσι χιλιόμετρα, είπαμε, απέχει η Φολόη από την Αρχαία Ολυμπία, στον Δήμο της οποίας ανήκει. Το νοτιότερο δρυοδάσος της Ευρώπης –και το μοναδικό των Βαλκανίων− απλώνεται σε 42.000 στρέμματα, που προσφέρονται για πεζοπορίες και ποδηλατάδες, χάρη στο εντελώς επίπεδο οροπέδιο επάνω στο οποίο βρίσκονται. Οι ντόπιοι αποκαλούν χαϊδευτικά το οροπέδιο της Φολόης «Μπαλκόνι της Ηλείας» −αν ξεστρατίσεις λίγο από το δάσος προς τις άκρες του, η συγκλονιστική θέα θα σου εξηγήσει το γιατί.

Το (υπέροχο στο άκουσμα, δε βρίσκεις;) όνομά της η μυθολογία λέει ότι το πήρε από τον Κένταυρο Φόλο, που κατοικούσε στο δάσος. Η μυθολογία επίσης λέει πως ο Φόλος ήταν ο ένας από τους μόνο δύο καλούς Κενταύρους –ο άλλος ήταν ο Κένταυρος Χείρων, του Πηλίου. Οι υπόλοιποι ήταν κακά παιδιά, κι αυτό εξηγεί γιατί ο Φόλος σκοτώθηκε κατά λάθος από βέλος του Ηρακλή, που ήταν φίλος του, την ώρα που ο τελευταίος προσπαθούσε να υπερασπιστεί την φιλία τους απέναντι στους υπόλοιπους κενταύρους, που τους είχαν επιτεθεί. Η πινακίδα στην τελευταία στροφή πριν το δάσος, όπως έρχεσαι από την Ολυμπία, εξακολουθεί να γράφει «επισκεφθείτε το μπαλκόνι της Ηλείας, το μέρος όπου έζησε ο Κένταυρος Φόλος».

Πεζοπορίες και διαδρομές στο δάσος της Φολόης

Κατ’ αρχάς, να σημειώσουμε πως η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείς το δάσος της Φολόης είναι η άνοιξη και οι αρχές του φθινοπώρου. Οι βελανιδιές είναι φυλλοβόλα δέντρα, πράγμα που σημαίνει πως τον χειμώνα το δάσος είναι «γυμνό», ενώ το καλοκαίρι οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται πάνω στα οροπέδια δεν είναι αυτό που λέμε ιδανικές για πεζοπορία. Το χρυσοκόκκινο χαλί που στρώνεται από τα πεσμένα φύλλα το φθινόπωρο φτιάχνει μια εικόνα εξίσου μαγική, αν και εντελώς αλλιώτικη, από τη βαθυπράσινη και λουλουδιασμένη της άνοιξης.

Τα μονοπάτια που διασχίζουν το δάσος θα τα εξερευνήσεις ιδανικά με τα πόδια ή με ποδήλατο. Μία από τις ωραιότερες διαδρομές είναι αυτή που ξεκινά από το Περιβαλλοντικό Μουσείο Φολόης στην είσοδο του δάσους (το οποίο, αν πετύχεις ανοικτό, θα σου δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 περιοχή και αναλυτικές προτάσεις για τις ωραιότερες διαδρομές της) και ακολουθεί τον δασικό δρόμο προς το φαράγγι του Ερύμανθου, πλάι σε τοξωτά γεφυράκια, νερόμυλους και μικρές σπηλιές. Εξαιρετικά δημοφιλές είναι και το λεγόμενο «μονοπάτι της γραβάτας», που διασχίζει οκτώ χιλιόμετρα στην καρδιά του δάσους –η διαδρομή είναι εύκολη, την περπατάς άνετα σε δύο ώρες.

Αν πάλι δεν είσαι της πεζοπορίας –ή της αθλητικής δραστηριότητας εν γένει− να σημειώσουμε πως πολλά από τα δασικά δρομάκια του δάσους τα διασχίζει άνετα και (μη 4x4) αυτοκίνητο. Ένας, μάλιστα, από αυτούς τους δασικούς δρόμους, εκείνος που ξεκινά από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και καταλήγει κοντά στη διασταύρωση Φολόης-Κούμανη, ήταν μία από τις ειδικές διαδρομές του Ράλι Ακρόπολης. Τώρα ότι δεν θα μπεις στον πειρασμό να κατεβείς από το αυτοκίνητο και να περπατήσεις έστω και λίγο σε κάποια σημεία, δεν μπορούμε να το εγγυηθούμε.

Τα χωριά γύρω από το δάσος

Δύο είναι τα χωριουδάκια… τσέπης που ακουμπούν στο δάσος της Φολόης: Η ομώνυμη Φολόη και ο Κούμανης, που ενδέχεται να μην σε ενθουσιάσουν αν περιμένεις να δεις την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική που έχεις συνηθίσει σε άλλα ορεινά χωριά της Πελοποννήσου. Αξίζουν, όμως, μια επίσκεψη, αν μη τι άλλο για τα ταβερνάκια τους, που προσφέρουν τον απαραίτητο ανεφοδιασμό μετά τις ολοήμερες περιηγήσεις στο δάσος.

Από την άλλη, 12 χιλιόμετρα από το δάσος της Φολόης, βρίσκεται ένα από τα ωραιότερα ορεινά χωριά του νομού Ηλείας, η Λάμπεια (που θα ακούσεις κόσμο να τη λέει και Λαμπεία, αλλά και Δίβρη). Φωλιασμένη σε υψόμετρο 900 μέτρων, στις πλαγιές του Ερύμανθου, που ο Παυσανίας αναφέρει πως ήταν το ιερό βουνό του Πάνα, με τα πέτρινα σπιτάκια της να σκεπάζονται από κόκκινα κεραμίδια και καμινάδες που αχνίζουν, η Λάμπεια έχει παραδοσιακούς ξενώνες, γραφικά καφενεία και ταβερνάκια που σερβίρουν σπιτικό φαγητό.